اندیشکده چیست ؟
نوشته : سعید رهنما
اندیشکده (کانون تفکر یا اتاق فکر) (به انگلیسی: think tank) به سازمان، مؤسسه، شرکت یا گروهی گفته می‌شود که کار هدایت پژوهش را انجام می‌دهند و درگیر مسائل مختلفی چون سیاستگذاری‌های اجتماعی، راهبرد سیاسی، اقتصادی، علمی، یا موضوعات مربوط به فناوری یا سیاست‌های تجاری و یا حتی توصیه‌های نظامی هستند. دﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﺭ حوزه ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺎﺯﻱ، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺪﻩ، مطالعات بین رشته ای ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺟﻤﻊﺍﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺍﻳﺪﻩﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ Think Tank معروفند که در ادبیات تخصصی فارسی معادل هائی مانند: نهاد مولد اندیشه، کانون تفکر، اندیشگاه، اندیشکده، مخزن اندیشه و اتاق فکر برای آنها پیشنهاد شده است. رشد ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ها بیشتر به خاطر ﺷﺮﺍﻳﻂ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺍﺯ آنها ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ها ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
- مراکز سیاست پژوهی مستقل ( ساده ترین تعریف )
- گروهی از کارشناسان که به ارائه مشاوره و ایده پردازی در زمینه های سیاسی، اجتماعی و یا اقتصادی می پردازند (Oxford)
- گروه یا موسسه ای برای انجام دادن پژوهش های بنیادی و حل مسئله، بویژه در حوزه فناوری و استراتژی(Heritage)
بسیاری از اندیشکده ها سازمان‌های غیر انتفاعی هستند که در بعضی کشورها مانند کانادا و آمریکا از آنها با معافیت‌های مالیاتی حمایت می‌شود. همچنین در بین بسیاری از اندیشکده‌ها که توسط دولت‌ها، شرکت‌های تجاری و گروه‌های ذینفع تاسیس می‌شوند، بعضی منتج به کسب درآمد از راه مشاوره و پژوهش هستند.
میتوان به موسسه انترپرایز آمریکا و پروژه‌ای برای قرن آمریکایی جدید بعنوان نمونه‌هایی از اندیشکده‌ها اشاره نمود. از جمله اولین اندیشگاه‌های ایرانی میتوان به اندیشکده راهبردی امنیت نرم، اندیشگاه شریف، اندیشکده سیوان، اندیشکده راهبردی تبیین و اندیشکده صنعت و فناوری اشاره کرد. اندیشگاه نانوفناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از دیگر نمونه های ایرانی نهاد اندیشگاهی است.
